Friese spuitgieters verbinden maakindustrie met idealen

Best gewaagd, om uitgerekend met kunststof jullie idealen te verwezenlijken in een tijd waarin vervuiling door plastics zorgen oproept …

‘Wij vinden vooral de vraag hóe je grondstoffen gebruikt relevant. Kunststof is overal om ons heen. Volgens TNO is verduurzamen zonder kunststof zelfs onmogelijk, omdat het vervangen door andere materialen vaak niet haalbaar is of op andere fronten te veel energie kost. De oplossing schuilt in circulair werken. Omdat er eindeloos veel soorten kunststof zijn, is het recyclen ervan nog een flinke uitdaging en de huidige methodes zijn nog niet kostenefficiënt. Toch is dat waar we in de toekomst naartoe moeten. Wij leveren daar een bijdrage aan met innovatieve proeven naast onze gangbare productie. Zo doen we en project met het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics (NTCP), waarbij we een product gaan ontwikkelen met afvalplastic uit de grachten van Leeuwarden.’ Spuitgieten is geen bekend fenomeen.

Wat voor producten maken jullie?

‘Wat onze fabriek uitgaat, varieert van kunststof vormen voor koekjesfabrieken tot airco-onderdelen en van sensoren tot bouwmaterialen. Alles is mogelijk. We maken zelfs minuscule elementen voor een kunstmatige alvleesklier die in de medische wereld is ontwikkeld. Verzin het en wij maken het.

Voor het spuitgieten met kunststof werken we met zelf ontwikkelde matrijzen. Dat zijn metalen gietvormen die we ook in opdracht maken voor afnemers die een specifieke mal nodig hebben voor machines in hun eigen productieproces. Alles wat wij ontwerpen en produceren, is maatwerk en niet standaard verkrijgbaar.’

Is maatwerk bijzonder in de spuitgieterswereld?

‘De sector is vrij traditioneel en de meeste spuitgieters draaien alleen grote volumes. Wij beginnen vanaf één, wat betekent dat we opdrachten aannemen van zowel innovatieve startups als multinationals. Onze spuitgieterij onderscheidt zich door de combinatie van engineering en productie. Het gaat om hoogwaardige techniek en álles is van invloed op het eindresultaat, daarom doen wij alles in eigen huis. We hebben enorm veel kennis van kunststoffen en hun eigenschappen, maar ook van metalen matrijzen. En we weten hoe je producten kunt optimaliseren. Dat Arjen en ik onze loopbaan zijn begonnen bij Philips, heeft een basis gelegd die ons nu een enorme voorsprong geeft, zowel in kennis als netwerk.’

Hoe was het mogelijk om dit bedrijf naast jullie werk bij Philips op te zetten?

‘Het begon als hobby. Bij Philips konden we niet volledig ons ei kwijt, omdat de mogelijkheden die wij overal zagen vaak te ver afweken van onze kerntaken. Om tóch te kunnen stoeien met onze ideeën, kochten we een oude spuitgietmachine en lieten ons netwerk weten dat we een soort proeffabriekje hadden. Zodra we aan de slag gingen, rolden we van het ene in het andere. Zo ontstond heel organisch een bedrijf, met medewerkers op de loonlijst. Philips wist ervan. Hun focus is anders dan de onze: zij ontwikkelen apparaten, wij maken kunststof onderdelen, dus we zijn geen directe concurrent. We hadden afspraken over wat wel en niet kon, maar de combinatie ging op termijn wel schuren. Toen onze klanten gingen vragen hoe serieus wij Elzinga & Van der Krieke eigenlijk namen en wij beseften waar ons hart lag, zijn we vol voor het ondernemerschap gegaan.’

Behalve personeel kwamen er ook twee nieuwe partners bij. Waarom?

‘We vinden het belangrijk om als directie over voldoende kennis te beschikken en met z’n vieren weet je meer dan met z’n tweeën. We hebben allemaal een gelijk aandeel in het bedrijf en vervullen elk een eigen rol. Arjen is de absolute Willy Wortel van het spuitgieten. Als techneut ben ik op dat vlak ook goed onderlegd, maar ik focus vooral op het netwerk, klantencontact en commerciële taken. Ruurd Harthoorn kwam erbij omdat hij ijzersterk is in matrijsbouw en Dennis Mous is een aanwinst als enige niet-techneut, omdat hij vanuit zijn achtergrond met heel andere aandachtspunten en vragen komt. Belangrijk, want om als bedrijf te ontwikkelen heb je meer nodig dan techniek.’

Is vier kapiteins op een schip niet te veel?

‘Daar stelden mijn ondernemersfamilie en de FOM ook kritische vragen over, maar deze samenstelling werkt voor ons heel goed. Kijk, conflicten kun je ook krijgen als je met z’n tweeën bent en bij ons kan niemand in zijn eentje iets doordrukken, want er moeten altijd drie stemmen vóór zijn om een knoop door te hakken. Ook hiervoor is Philips een goede leerschool geweest, daar ging ik bij het leiden van grote projecten soms op mijn smoel. Daarom is het belangrijk om inhoudelijk te kunnen sparren en elkaar daarbij kritische spiegels voor te houden.’

Investment manager Sybo Zijlstra:

‘Elzinga & Van der Krieke valt als spuitgieterij op in een traditionele sector door vernieuwend te zijn in het productieproces én het materiaalgebruik. Deze ondernemers weten precies waar ze voor staan en voor gaan. Dat zij voorop lopen met een sterke focus, valt ons dan weer op als FOM en maakt dat wij graag investeren in de groei van dit bedrijf.’

Zien jullie de FOM ook als een sparringpartner?

‘Zeker, zodra je rond de tafel gaat na een financieringsaanvraag, ben je al kritisch met elkaar in gesprek. Het mooie van de FOM is dat het om meer gaat dan alleen geld. Natuurlijk kijken ze naar de cijfers, maar ook naar het ondernemerschap en de impact van bedrijven. Wij vinden het belangrijk dat de maakindustrie weer de plek en waardering krijgt die het verdient, ook in de regio. De FOM ziet dat, hecht daar waarde aan, omdat zij zich als Friese ontwikkelingsmaatschappij inzetten voor de kracht van de regio. Verder is het fijn dat de FOM een groot netwerk heeft en een portefeuille waar voor ons mogelijk interessante contacten tussen zitten.’

Lukt het om de maakindustrie dichtbij weer aantrekkelijk te maken? ‘Sinds de jaren negentig meende Nederland het maken beter te kunnen uitbesteden aan lagelonenlanden, maar daar komt de markt nu van terug. Onze concurrenten in Azië winnen het slechts op prijs en dat criterium blijkt veel te mager. Klanten stellen steeds hogere eisen aan kwaliteit. Wie high performance producten nodig heeft, loopt risico’s bij spuitgieters die alleen voor goedkoop en grote volumes gaan. Azië wordt daarom minder interessant en sinds corona is daar onzekerheid over de levering bijgekomen, waardoor wij het alleen maar drukker hebben. Afnemers kijken wat er dichtbij te krijgen is en ontdekken welke meerwaarde wij bieden qua kennis, engineering en maatwerk. Bovendien kunnen we snel schakelen en ook dat is veel waard.’

Kunnen jullie de snelgroeiende vraag aan?

‘Daar zetten we vol op in. Mede door het groeikapitaal van de FOM kunnen wij straks in ons nieuwe bedrijfspand het machinepark uitbreiden én vernieuwen. Het productieproces bij spuitgieten kost veel energie, daarom gaan de verouderde energieslurpers niet mee naar het nieuwe pand. Omdat we zo duurzaam mogelijk willen werken, komen er moderne machines die veel minder energie erbruiken en verwarmen we het pand met de restwarmte. We breiden uit naar zes spuitgietmachines voor de kunststofproductie en drie freesmachines voor metalen matrijzen. Dat is een prima basis, al bestaat de kans dat we door de snelgroeiende orderportefeuille eind dit jaar al uit onze nieuwe jas groeien. We hebben opties op de naastliggende kavels, dus indien nodig kunnen we verder uitbreiden.’

Nog vóór de verhuizing is uitbreiding al een thema?

‘We verwachten in april over te kunnen naar het nieuwe pand, maar omdat we dit zelf hebben laten bouwen, liggen de plannen er natuurlijk al langer. Het lijkt er op dat we door de ontwikkelingen worden ingehaald. Er is een grote markt en we hebben de tijd mee. In een vrij traditionele sector vallen wij op met ons lef om naar idealen te streven en dat ook te vertalen in concrete verbeteringen. We hebben alles in huis om naar een circulaire toekomst toe te werken. De grootste uitdaging is teamuitbreiding bij groei, want goede medewerkers zijn schaars. Dat komt mede omdat de maakindustrie lange tijd niet populair was, maar daar gaan wij verandering in brengen.’

Hoe maken jullie de nieuwe generatie warm voor spuitgieten?

‘Laten zien wat we doen. Contacten leggen met scholen. Een kweekvijver van stagiaires oprichten, zoals we dat ook bij Philips deden. Belangrijker dan een achtergrond in werktuigbouw, mechanica of hardware is dat iemand het vak echt leuk vindt. Je hoort soms dat jonge mensen hun handen niet vies willen maken, terwijl ze als kind gek waren op technisch lego en thuis een 3D-printer hebben. Kom dan zeker eens bij ons kijken! De maakindustrie gaat mee met haar tijd en in het streven naar een toekomst van circulair werken kun je met machines, kennis én creativiteit een verschil maken. Bovendien boek je tastbare resultaten: wat je gisteren hebt bedacht, kun je vandaag al maken.’

Dit artikel verscheen eerder in NOMMER 39.